Η «Νυκτερινή Σχολή Ρεθύμνου»

Η «Νυκτερινή Σχολή Ρεθύμνου»

                   ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

            www.ret-anadromes.blogspot.com

            Η «Νυκτερινή Σχολή Ρεθύμνου» απευθυνόταν στα εργαζόμενα και άπορα παιδιά, που δεν μπορούσαν να φοιτήσουν σε ένα από τα τέσσερα εξατάξια Δημοτικά Σχολεία τής πόλης. Για πρώτη φορά λειτούργησε επί Τουρκοκρατίας (περί το έτος 1887), με τη φροντίδα και δαπάνη τού τότε «Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ρεθύμνης» (1887- 1906[1]), που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία τού Κωνσταντίνου Εμμ. Πετυχάκη[2] και για αρκετά χρόνια προσέφερε πολλά και σπουδαία πράγματα στην πόλη τού Ρεθύμνου και αργότερα θεωρούνταν από τους Ρεθεμνιώτες ως το «αλήστου μνήμης» σωματείο, που δημιούργησε και έφερε στο φως μια πόλη με παντελή ανυπαρξία σωματειακής συνειδήσεως[3]. Μέλη τού εν λόγω Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου- όπως ο Γενικός αυτού Γραμματέας Γυμνασιάρχης Μιχαήλ Πρεβελάκης- δίδασκαν επί πολλά έτη δωρεάν και στη Νυκτερινή Σχολή.

          Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους (1898), και στα χρόνια τής Κρητικής Πολιτείας, ο «Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος» εξακολούθησε να διατηρεί τη Νυκτερινή Σχολή, βοηθούμενος, πάντως, σε τούτο, από κάποιο σημείο και πέρα, και από τον Δήμο Ρεθύμνης, μέχρι που ο Δήμος φιλοτιμήθηκε και ανέλαβε εξ ολοκλήρου τη συντήρησή της, λόγω οικονομικής αδυναμίας και δυσπραγίας τού Συλλόγου. Να σημειώσουμε, πάντως, ότι και στην περίπτωση αυτήν τής πλήρους καταβολής των εξόδων  από τον Δήμο Ρεθύμνης, ο Σύλλογος δεν έπαυσε ποτέ να έχει τη Σχολή υπό την πνευματική εποπτεία και κηδεμονία του. 

          Πολύ αργότερα, περί το έτος 1934, ο Δήμος αποφάσισε να αφαιρέσει την εποπτεία τής Σχολής από τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο Ρεθύμνης που είχε, πλέον, εξασθενήσει σοβαρά (το έτος 1935 ο ιστορικός Σύλλογος είχε κιόλας διαλυθεί) και να την αναθέσει στην «Εταιρεία των Φίλων Ρεθύμνης», που τότε για πρώτη φορά είχε κάνει την εμφάνισή της στο πολιτιστικό γίγνεσθαι αυτού του τόπου ως ένα νέο και δυναμικό σωματείο, που υποσχόταν πολλά[4]. Όμως και το σωματείο αυτό πολύ σύντομα έμελλε να περιέλθει σε μεγάλη εξασθένιση και μαρασμό.

          Όταν μετά από λίγο καιρό ο Δήμος περιέκοψε τη χορηγία του προς τη Σχολή, σε μια προσπάθεια γενικότερης εξοικονόμησης χρημάτων[5], η «Εταιρεία των Φίλων» αδυνατούσε, πλέον, παντελώς να διαθέτει όλα τα λειτουργικά έξοδά της. Η Σχολή, πάντως, συνέχισε για ένα μικρό, ακόμα, χρονικό διάστημα να λειτουργεί με τριάντα, περίπου, μαθητές, χάρη στον ζήλο και τη συγκινητική φιλοτιμία τού δασκάλου της Εμμανουήλ Λινοξυλάκη, αλλά και την κρατική επιχορήγηση 10.000 δραχμών, που έλαβε κατόπιν εισήγησης τού Παντελή Πρεβελάκη, Διευθυντή τότε των «Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών», στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων[6].

          Το έτος 1938 ο Γυμνασιάρχης Μιχαήλ Πρεβελάκις που πληροφορείται ότι η Σχολή κινδυνεύει να διακόψει οριστικά τη λειτουργία της κάνει θερμή έκκληση προς τον Δήμο Ρεθύμνου να επαναλάβει την οικονομική του βοήθεια προς αυτήν, αλλά και στους είκοσι, περίπου, δασκάλους τής πόλης τού Ρεθύμνου να φιλοτιμηθούν και να διδάξουν, τουλάχιστον οι νεότεροι εξ αυτών, δωρεάν στη Σχολή προκειμένου να συνεχίσει έτσι να λειτουργεί για «τους πτωχούς και αποκλήρους τούτους εργαζόμενους παίδας τής πόλεώς μας» και να διασώσει αυτούς από την αμάθεια και την πλήρη αγραμματοσύνη[7]. Το τέλος, όμως, της Σχολής είχε, πια, φθάσει οριστικά.                                 

______________________________

---

[1]Πάντως, το 1906 ο Σύλλογος φέρεται να περιπίπτει σε αδράνεια και αιτία υπήρξε η αδιαφορία των μελών του. Αυτό, τουλάχιστον, ισχυρίζεται στη λογοδοσία της η Ιουλία Πετυχάκη, σύζυγος τού Ιδρυτή τού Συλλόγου Κωνσταντίνου Πετυχάκη και Ιδρύτρια και Αντιπρόεδρος, τον καιρό εκείνο, του «Συλλόγου Κυριών Ρεθύμνης» (Κρητική Επιθεώρησις φ. 183/3-3-1917), καθώς και τού «Λυκείου Ελληνίδων». Πάντως, ο Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος- και μετά το παραπάνω έτος 1906- φαίνεται ότι συνέχισε για αρκετά χρόνια- μέχρι, περίπου, και το έτος 1936- τη δράση του, υπολειτουργώντας, βέβαια, πάντοτε. Αυτό φαίνεται και από το παρόν άρθρο, που, μέχρι το 1933, περίπου, φέρεται να διατηρεί υπό την εποπτεία του τη Νυκτερινή Σχολή τής πόλεώς μας.  

[2] Βλ. σχετικά με τον Κωνσταντίνο Πετυχάκη και τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο: Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, «Ο Κωνσταντίνος Εμμ. Πετυχάκης (1853- 1929) και ο Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Ρεθύμνης», Αναζητήσεις, περιοδική έκδοση Συνδέσμου Φιλολόγων Ν. Ρεθύμνου, τ. 3-4 (1996), 99- 105.

[3] «Η Νυκτερινή Σχολή», Ο Τύπος 22-12-1936.

[4] Η ιδέα ίδρυσης τής Εταιρείας ανήκε στον Βασ. Καλαϊτζάκη, της εφημερίδας «Κρητική Επιθεώρησις», με Διευθυντή, τότε, τον Ι. Σ. Καλαϊτζάκη. Το καταστατικό τής Εταιρείας δημοσιεύθηκε στην Κρητική Επιθεώρηση τής 3/7/1934. Η Εταιρεία είχε τα τμήματα: εορτασμού τής 8^ης Νοεμβρίου, πνευματικής και καλλιτεχνικής κινήσεως, ερευνών, μελετών, εκδόσεων, εκπαιδεύσεως, υγιεινής, φιλανθρωπίας.

[5] Ο Δήμος στην προσπάθειά του αυτήν έσβηνε τα φώτα τής πόλης τη νύκτα, τού κωδωνοστασίου, των αποχωρητηρίων κ.λπ. («Η Νυκτερινή Σχολή», Ο Τύπος 22-12-1936).

[6] «Η Νυκτερινή Σχολή», Κρητική Επιθεώρησις 3-6- 1936 και Ο Τύπος με την ίδια ημερομηνία, όπου παρουσιάζεται η καθιερωμένη εορτή επί τη λήξει τού εκπαιδευτικού έτους, με την ευθύνη τού δασκάλου τής Σχολής Εμμ. Λινοξυλάκη.

[7] Μιχαήλ Πρεβελάκι, «Η Νυκτερινή Σχολή», Κρητική Επιθεώρησις 18-12-1938. Για τον Γυμνασιάρχη Μ. Πρεβελάκι βλ. Στεργίου Μιχ. Μανουρά, «Ο Γυμνασιάρχης Μιχαήλ Γ. Πρεβελάκις, η πολιτιστική κίνηση στο Ρέθυμνο και οι κρητολογικές μελέτες», περιοδ., Προμηθεύς ο Πυρφόρος, τ. 35 (Ιουλ.-Σεπτ. 1983, 179-185.