Ρεθεμνιώτικες Αναδρομές

ΧΑΡΗ Κ. ΣΤΡΑΤΙΔΑΚΗ

«ΤΑ ΣΠΗΛΑΙΑ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ»

[Εκδόσεις «ΓΡΑΦΟΤΕΧΝΙΚΗ», Ρέθυμνο 2011, σχ. 8^ο (22Χ22), σσ. 156]

Είναι γεγονός ότι η Σπηλαιολογία είναι ένας χώρος που, ειδικά στο Ρέθυμνο αλλά και την Κρήτη γενικότερα, έχει προσελκύσει τις τελευταίες, ιδιαίτερα, δεκαετίες το έντονο επιστημονικό ενδιαφέρον σπουδαίων Κρητολόγων και Σπηλαιολόγων ερευνητών, που άφησαν δυνατή την προσωπική τους στον χώρο σφραγίδα και βαριά στους νεοτέρους παρακαταθήκη και κληρονομιά. Ο λόγος, φυσικά, για τους πρωτεργάτες βετεράνους σπηλαιολόγους Paul Faure και Ελευθέριο Πλατάκη, αλλά και τους ντόπιους παλαίμαχους τής σπηλαιολογίας Κώστα Ξεξάκη, Χρίστο Μακρή και άλλους. Και είναι, στο σημείο αυτό, ευχάριστη αλλά και άξια επαίνου η επιβεβαίωση ότι οι νεότεροι σπηλαιολόγοι τού Τοπικού Τμήματος Δυτικής Κρήτης και ευγνώμονες είναι και δεν απολησμονούν τους παλιότερους συνάδελφούς τους σπηλαιολόγους, ώστε η ευχαριστιακή σε αυτούς αναφορά να είναι και μόνιμη αλλά και έμπρακτη και ουσιαστική.

Ψυχή τής σημερινής «Σπηλαιολογικής Ομάδας Ρεθύμνου» είναι ο γεωλόγος Βασίλης Σιμιτζής, περιβαλλόμενος από ένα επιτελείο αξιόλογων συνεργατών, που με φλογερό ζήλο και περιπαθή ενθουσιασμό συνεχίζουν το έργο που επιτέλεσαν στο νομό μας, σε παλιότερες εποχές, οι προαναφερθέντες Κρήτες εραστές των σπηλαίων και της σπηλαιολογίας (ως προς αυτό το «Κρήτες» μην ξεχνούμε ότι και ο μεγάλος Paul Faure, σε ανύποπτο χρόνο, είχε αποκαλέσει εαυτόν, αστειευόμενος, «Παύλο Φωράκη», για το εξαιρετικά πολυμερές και εκτεταμένο έργο του για την Κρήτη και την αγάπη που έτρεφε γι’ αυτήν).

Η Σπηλαιολογική Ομάδα Ρεθύμνου (σε συνεργασία με το Τμήμα Σπηλαιολόγων Δυτικής Κρήτης) παρουσιάζει μιαν εντυπωσιακή δραστηριότητα τόσο στον χώρο τής έρευνας- αξιοποιώντας, με τις μεγάλες δυνατότητες που του παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία (ψηφιοποίηση), το πλουσιότατο αρχειακό υλικό που έχει παραλάβει από τους παλαιότερους αλλά και το ίδιο, τώρα και δεκαετίες, έχει δημιουργήσει και παραμένει καταχωρημένο στα Αρχεία του- αλλά και παρουσιάζοντας κατά καιρούς διάφορες σημαντικές σχετικές με τα σπήλαια τού νομού εκδόσεις του.

Μια τέτοια έκδοση είναι και αυτή που μας παρουσιάζει με το τελευταίο βιβλίο του ο φίλος δρ Παιδαγωγικής και περιπαθής σπηλαιολόγος Χάρης Κ. Στρατιδάκης με τον τίτλο «Τα Σπήλαια τού Ρεθύμνου». Πρόκειται για μια πολυτελέστατη έκδοση, που έγινε για λογαριασμό των εκδόσεων τής Γραφοτεχνικής Ρεθύμνου και για την οποία η Εκδότρια Εταιρεία πρέπει δικαίως να καυχάται, γιατί προσφέρει στον τόπο που υπηρετεί την πληρέστερη, θεωρώ, και πλέον τεκμηριωμένη όλων των εκδόσεων που έχουν γίνει μέχρι σήμερα για τα σπήλαια τού Ρεθύμνου.

Και ειδικότερα, το βιβλίο που παρουσιάζουμε με το σημείωμά μας αυτό επιχειρεί μια γενικότερη και πολύπλευρη ανάδειξη των σπηλαίων τού νομού Ρεθύμνου, εξετάζοντας με ακριβή επιστημονική βάση και ορολογία τη δημιουργία και γεωλογία τους, τον διάκοσμο, την οικολογία και το κλίμα τους, την ανακάλυψή τους και τους κινδύνους που τα απειλούν, αλλά, περαιτέρω, και τη λαογραφία και τις κατά καιρούς χρήσεις τους από τον άνθρωπο. Σε αυτά, μάλιστα, τα δύο τελευταία ερευνητικά πεδία το βιβλίο παρουσιάζει εντυπωσιακή, μπορώ να πω, έμφαση και πληρότητα και μου δίνεται, περαιτέρω, η εντύπωση ότι στον χώρο αυτόν (της λαογραφίας) την πρωτιά έχουν τα σπήλαια τής επαρχίας Αγίου Βασιλείου, που περικλείουν πλήθος εξαιρετικά ενδιαφερουσών λαογραφικών πληροφοριών. Παραθέτει, επίσης, ο συγγραφέας κατάλογο 1003 ρεθεμνιώτικων σπηλαίων με πληροφορίες για τη θέση, το είδος και τις διαστάσεις τους, καθώς και κατάλογο 89 σπηλαιωδών εκκλησιών, ενώ κάνει ιδιαίτερη αναφορά στα σημαντικότερα από παλαιοντολογική, αρχαιολογική, λαογραφική και ιστορική σκοπιά σπήλαια. Αισθητοποιεί, τέλος, τα κείμενα τού βιβλίου του με εκατόν ογδόντα έγχρωμες φωτογραφίες και σχέδια που συμπληρώνουν γενναιόδωρα την κομψή και πολυτελή έκδοση και κάνουν, οπωσδήποτε, ευκολότερη και πιο ευχάριστη την ανάγνωση, συμπληρώνοντας το κείμενο κατά τρόπο εύγλωττο και καθαρό και επαυξάνοντας και επιβοηθώντας την κατά το δυνατόν πληρέστερη και σε βάθος κατανόησή του. Πρόκειται για εικόνες φυσικές, ζώσες, καθαρές, που αποδίδουν εναργέστατα και παραστατικά τη φυσική πληρότητα και τον μυστηριακό κόσμο των σπηλαίων τού Ρεθύμνου.

Επιλογικά, θέλουμε να εξάρουμε το γεγονός ότι ο εκτιθέμενος στο βιβλίο σπηλαιολογικός πλούτος προέρχεται αποκλειστικά και μόνο από ρεθεμνιώτικα σπήλαια, μνημεία φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, που ήλθαν στο φως ύστερα από πολλές, επίπονες και πολυετείς προσπάθειες. Ιδιαίτερα σημαντικό το Μητρώο των Ρεθεμνιώτικων Σπηλαίων, στο τέλος τού βιβλίου, που ο ίδιος συγγραφέας είχε δημοσιεύσει παλιότερα (Μάιο 1998), σε έκδοση τού Περιβαλλοντικού Κέντρου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης «Φάλκονας» και συνοδευόταν και με δισκέτα ηλεκτρονικού υπολογιστή.

Θερμά συγχαίρουμε και ευχαριστούμε τον φίλο συγγραφέα και συντελεστή τού λαμπρού αυτού επιτεύγματος Χάρη Στρατιδάκη. Η αίσθηση τού χρέους απέναντι στην πνευματική και πολιτισμική κληρονομιά τού Τόπου του είναι, νομίζουμε, αυτή που καθοδήγησε τις προσπάθειές του και συνέβαλλε στο ξεπέρασμα των οποιωνδήποτε δυσχερειών. Η προσπάθειά του, ανάγκη βαθιά εσωτερική, αντανακλά το περίσσευμα τής ψυχής του και ενθαρρύνει την ανάληψη και στο μέλλον παρόμοιων και από άλλους πρωτοβουλιών. Χωρίς κανένα δισταγμό μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το φωτισμένο ενδιαφέρον ορισμένων ανθρώπων, το γνήσιο συναίσθημα ευθύνης τού καθενός απέναντι στους συμπολίτες του, η ολοπρόθυμη συνεργασία του με άλλους για ανώτερους σκοπούς και ιδανικά αποτελούν την ασφαλέστερη βάση για την προαγωγή και ιστορική και πνευματική ανάπτυξη ενός τόπου.

Φίλε Χάρη, πολλοί, ίσως, ορέγονται το θαυμάσιο έργο «υμών» των περιπαθών σπηλαιολόγων ολίγοι, όμως, και το αποτολμούν. Εγώ δεν έχω άλλο παρά να σου ευχηθώ μέσα από την καρδιά μου να έχεις απεριόριστες ψυχικές δυνάμεις και την απαιτούμενη σωματική ευρωστία, προκειμένου να επιτυγχάνεις όλο και γενναιότερες και βαθύτερες στον υπόγειο κόσμο τού σκότους και τής λάσπης εξερευνήσεις, που θα αποσκοπούν στην προστασία και ανάδειξη των σπηλαίων τού τόπου μας, που- ας μην το ξεχνούμε- αποτελούν εθνικό πλούτο υψηλής φυσικής και πολιτιστικής αξίας και ομορφιάς αλλά και τα πιο αμόλυντα και αγνά, μέχρι σήμερα, οικοσυστήματα του πλανήτη μας που, και βέβαια, χρειάζονται την αμέριστη προστασία και βοήθειά μας.