XΑΡΙΔΗΜΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΔΑΚΗ
ΝΤΑΡΑΜΑΝΕΛΙΤΗ
Ο ΠΛΑΚΙΑΣ ΤΟΥ ΧΘΕΣ
[Εκδόσεις "Γραφικές Τέχνες Καραγιαννάκη", Ρέθυμνο 2010, σχ. 8ο (21Χ22), σσ. 201]
Σε προηγούμενο σημείωμά μου είχα σημειώσει για τον συμπολίτη φίλο δικηγόρο Χάρη Ανδρέα Παπαδάκη ότι συνηθίζει με τα βιβλία του να μας διδάσκει την Τοπική Ιστορία με έναν τρόπο εντελώς διαφορετικό από αυτόν που, συνήθως, χαράσσει και ακολουθεί η κλασική ιστοριογραφική επιστήμη. Γιατί στον Χάρη Παπαδάκη αρέσει ξεκινώντας από τα «ψιλά» και όλως επουσιώδη ενός τόπου να ανάγεται και να αγκαλιάζει με έναν τρόπο εκπληκτικό ολόκληρο το φάσμα της ιστορικής πραγματικότητας αυτού. Με παρόμοιο τρόπο, μπορώ να πω ότι ο κ. Παπαδάκης προσέγγισε και τον παρουσιαζόμενο με το παρόν σημείωμά μας τόπο, τον τόπο καταγωγής του, τον Πλακιά. Ο λόγος για το βιβλίο- λεύκωμα με τον τίτλο: «Ο Πλακιάς τού χθες», που γνώρισε πρόσφατα το φως τής δημοσιότητας και ασχολείται με την ιστορική, κοινωνική και οικονομική αναδίφηση των αφορώντων στην εν λόγω περιοχή.
Όπως σημειώνει στα «Προλεγόμενά» του ο συγγραφέας, παρά το ότι γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ρέθυμνο, ο πατέρας του τον έμαθε από πολύ μικρό παιδί να αγαπά τον τόπο τής καταγωγής του, το χωριό του, τα Σελλιά, και το λιμάνι τής περιοχής, τον Πλακιά. Από μικρός συνέδεσε την περιοχή με τις καλοκαιρινές διακοπές των παιδικών του χρόνων, την αγάπησε πολύ και σήμερα έφτασε να γίνει και μόνιμος κάτοικος αυτής. Ο συγγραφέας είχε την ευτυχία να γνωρίσει τον Πλακιά ως ένα μικρό, απλό ψαροχώρι, με μια υπέροχη φύση, που συνδύαζε βουνό και θάλασσα, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και χωρίς υποδομές. Ένας μικρόκοσμος με ελάχιστες μόνιμες οικογένειες τον χειμώνα, μερικούς ντόπιους παραθεριστές το καλοκαίρι, Ρεθεμνιώτες- χωραΐτες και Αθηναίους σταφυλάδες, ως και απειροελάχιστους ξένους τουρίστες, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει. Αυτός, όμως, ο γνήσιος και αυθεντικός Πλακιάς, το όμορφο ψαροχώρι τής εποχής εκείνης, χάθηκε ολοκληρωτικά. Τη θέση του σήμερα καταλαμβάνει μια κοσμοπολίτικη, τουριστική κωμόπολη.
Όλα αυτά είναι που έσπρωξαν τον Χάρη Παπαδάκη να δημιουργήσει το παρουσιαζόμενο με το σημείωμά μας αυτό φωτογραφικό λεύκωμα για τον Πλακιά. «Φωτογραφικό» προκειμένου να λειτουργήσει- χρησιμοποιώ τη χαρακτηριστικά εύστοχη φράση του- ως εικονομήνυμα, που μέσα από αυτό οι μεγαλύτεροι θα θυμηθούν τα παλιά και οι νεότεροι θα ευαισθητοποιηθούν και θα προσπαθήσουν να σεβαστούν την ομορφιά τής περιοχής, που δεν σεβαστήκαμε εμείς οι μεγαλύτεροι.
Του «βιβλιολευκώματος» προηγείται θαυμάσια και περιεκτικότατη Εισαγωγή είκοσι πέντε, περίπου, σελίδων, που αναφέρεται στην ιστορική, κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα τής περιοχής. Ξεχωριστή έμφαση δίνεται στο γεγονός τής εξόρυξης στο παρελθόν- και πιο συγκεκριμένα κατά τα χρόνια τής Αιγυπτιοκρατίας (1830- 1940)- λιγνίτη από την περιοχή του Πλακιά και την ύπαρξη ορυγμάτων, σιδηροτροχιών, βαγονέτων αλλά και υποτυπώδους λιμένος για την εξαγωγή και μεταφορά του στην Αίγυπτο. Κυριαρχική θέση εδώ προσλαμβάνουν χαρακτηριστικά και σπουδαία τοπωνύμια τής περιοχής, όπως η Σπιτάρα, το Δαμνώνι, ο Κουρταλιώτης, η Παλίγκρεμνος και οι θρυλικές Γονατές τού Διγενή- εξαιρετικά σημαντικό, αυτό το τελευταίο, ακριτικό τοπωνύμιο- που οριοθετούν με τα φαντάσματα, σήμερα, ερείπιά τους τον χώρο εξόρυξης και εξαγωγής τού εν λόγω ορυκτού. Τον λιγνίτη τού Πλακιά οι Αιγύπτιοι θεώρησαν ότι ήταν εξαιρετικής ποιότητας και ποσότητας ικανής για να καλύψει τις ανάγκες της Αιγύπτου, που θα την ανεξαρτητοποιούσε πλήρως από την εισαγωγή λιγνίτη από την Αγγλία, άποψη, πάντως, που δεν αποδείχθηκε επαρκής και δεν είχε, γι’ αυτό, συνέχεια και στο μέλλον. Σημαντική θέση στο βιβλίο παραχωρείται, περαιτέρω και στον εντοπισμό ιχνών ρωμαϊκής αγροικίας στο Βουκελάρη, ανατολικά τής Σούδας, καθώς και στη διαχρονικά άναρχη δόμηση τού οικισμού, κάτι που φαίνεται να πονά και θλίβει ιδιαίτερα τον συγγραφέα.
Στην καταγραφή της Ιστορίας του τόπου ο κ. Παπαδάκης είναι πάντα πολύ προσεκτικός ερευνητής, ανατρέχοντας με ξεχωριστή επιμέλεια και σύνεση στην ανεύρεση και παράθεση των σωστών κάθε φορά πηγών και της ανάλογης βιβλιογραφίας, κάτι που και στην εργασία του αυτήν- παρά την «λευκωματική» της μορφή- φαίνεται να τον απασχόλησε σοβαρά. Ο Χάρης Παπαδάκης διακριβώνεται για μια ακόμη φορά ότι είναι σοβαρός συγγραφέας και μελετητής, που στηρίζεται συχνά σε σπάνιο αρχειακό υλικό- ανατρέχοντας, κάποτε, προς ανεύρεσή του εκατοντάδας χιλιόμετρα μακριά (Τυνησία Τουρκία, όπως από προσωπική πείρα είμαι σε θέση να γνωρίζω)- ενώ τα αρχεία των εφημερίδων και ειδικότερα τα φύλλα τής εφημερίδας τής Κυβέρνησης, φαίνεται να του είναι πάντοτε ιδιαίτερα οικεία και προσφιλή, τα οποία ως ικανότατος δικηγόρος με χαρακτηριστική άνεση και επιδεξιότητα διεξέρχεται και χρησιμοποιεί, όπως, ακριβώς, κάνει και στο παρόν «βιβλιολεύκωμά» του με τα φύλλα τής «Επίσημης Εφημερίδος της Κρητικής Πολιτείας» (Ε.Ε.Κ.Π.).
Ο συγγραφέας, πέραν των ανωτέρω, για τη συγγραφή τού παρουσιαζόμενου λευκώματος κατέφυγε και σε προφορικές μαρτυρίες από υπερήλικες γνώστες πολλών πραγμάτων τής εν λόγω περιοχής, ενώ το εξαιρετικά αξιόλογο και παντελώς άγνωστο στο ευρύτερο κοινό φωτογραφικό υλικό προέρχεται από κατοίκους, επίσης, της περιοχής και προσδίνει στο βιβλίο μιαν εξαιρετικά αξιόλογη όσο και αξιόπιστη ασπρόμαυρη εικόνα τού χώρου και της εποχής. Οι φωτογραφίες αναπαράγουν τόσο την ομορφιά τού τοπίου, όσο και τους ανθρώπους του και τις ποικίλες δραστηριότητές τους, με κυριότατη τον καιρό εκείνο δραστηριότητα- πάρεργο πάντως στις συνήθεις γεωργοκτηνοτροφικές τους ενασχολήσεις – το ψάρεμα.
Η προσπάθειά τού Χάρη Παπαδάκη υπήρξε φιλόπονη, εξαντλητική, συχνά επίπονη και αγωνιώδης. Για άλλη μια φορά συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τον εκλεκτό και δόκιμο συμπολίτη μας συγγραφέα και του ευχόμαστε να έχει υγεία και δύναμη, για να συνεχίζει τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά του στον χώρο των Ρεθεμνιώτικων Γραμμάτων, στα οποία τόσο μεγάλη και ουσιαστική είναι η μέχρι σήμερα συμβολή του.
Όπως σημειώνει στα «Προλεγόμενά» του ο συγγραφέας, παρά το ότι γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ρέθυμνο, ο πατέρας του τον έμαθε από πολύ μικρό παιδί να αγαπά τον τόπο τής καταγωγής του, το χωριό του, τα Σελλιά, και το λιμάνι τής περιοχής, τον Πλακιά. Από μικρός συνέδεσε την περιοχή με τις καλοκαιρινές διακοπές των παιδικών του χρόνων, την αγάπησε πολύ και σήμερα έφτασε να γίνει και μόνιμος κάτοικος αυτής. Ο συγγραφέας είχε την ευτυχία να γνωρίσει τον Πλακιά ως ένα μικρό, απλό ψαροχώρι, με μια υπέροχη φύση, που συνδύαζε βουνό και θάλασσα, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και χωρίς υποδομές. Ένας μικρόκοσμος με ελάχιστες μόνιμες οικογένειες τον χειμώνα, μερικούς ντόπιους παραθεριστές το καλοκαίρι, Ρεθεμνιώτες- χωραΐτες και Αθηναίους σταφυλάδες, ως και απειροελάχιστους ξένους τουρίστες, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει. Αυτός, όμως, ο γνήσιος και αυθεντικός Πλακιάς, το όμορφο ψαροχώρι τής εποχής εκείνης, χάθηκε ολοκληρωτικά. Τη θέση του σήμερα καταλαμβάνει μια κοσμοπολίτικη, τουριστική κωμόπολη.
Όλα αυτά είναι που έσπρωξαν τον Χάρη Παπαδάκη να δημιουργήσει το παρουσιαζόμενο με το σημείωμά μας αυτό φωτογραφικό λεύκωμα για τον Πλακιά. «Φωτογραφικό» προκειμένου να λειτουργήσει- χρησιμοποιώ τη χαρακτηριστικά εύστοχη φράση του- ως εικονομήνυμα, που μέσα από αυτό οι μεγαλύτεροι θα θυμηθούν τα παλιά και οι νεότεροι θα ευαισθητοποιηθούν και θα προσπαθήσουν να σεβαστούν την ομορφιά τής περιοχής, που δεν σεβαστήκαμε εμείς οι μεγαλύτεροι.
Του «βιβλιολευκώματος» προηγείται θαυμάσια και περιεκτικότατη Εισαγωγή είκοσι πέντε, περίπου, σελίδων, που αναφέρεται στην ιστορική, κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα τής περιοχής. Ξεχωριστή έμφαση δίνεται στο γεγονός τής εξόρυξης στο παρελθόν- και πιο συγκεκριμένα κατά τα χρόνια τής Αιγυπτιοκρατίας (1830- 1940)- λιγνίτη από την περιοχή του Πλακιά και την ύπαρξη ορυγμάτων, σιδηροτροχιών, βαγονέτων αλλά και υποτυπώδους λιμένος για την εξαγωγή και μεταφορά του στην Αίγυπτο. Κυριαρχική θέση εδώ προσλαμβάνουν χαρακτηριστικά και σπουδαία τοπωνύμια τής περιοχής, όπως η Σπιτάρα, το Δαμνώνι, ο Κουρταλιώτης, η Παλίγκρεμνος και οι θρυλικές Γονατές τού Διγενή- εξαιρετικά σημαντικό, αυτό το τελευταίο, ακριτικό τοπωνύμιο- που οριοθετούν με τα φαντάσματα, σήμερα, ερείπιά τους τον χώρο εξόρυξης και εξαγωγής τού εν λόγω ορυκτού. Τον λιγνίτη τού Πλακιά οι Αιγύπτιοι θεώρησαν ότι ήταν εξαιρετικής ποιότητας και ποσότητας ικανής για να καλύψει τις ανάγκες της Αιγύπτου, που θα την ανεξαρτητοποιούσε πλήρως από την εισαγωγή λιγνίτη από την Αγγλία, άποψη, πάντως, που δεν αποδείχθηκε επαρκής και δεν είχε, γι’ αυτό, συνέχεια και στο μέλλον. Σημαντική θέση στο βιβλίο παραχωρείται, περαιτέρω και στον εντοπισμό ιχνών ρωμαϊκής αγροικίας στο Βουκελάρη, ανατολικά τής Σούδας, καθώς και στη διαχρονικά άναρχη δόμηση τού οικισμού, κάτι που φαίνεται να πονά και θλίβει ιδιαίτερα τον συγγραφέα.
Στην καταγραφή της Ιστορίας του τόπου ο κ. Παπαδάκης είναι πάντα πολύ προσεκτικός ερευνητής, ανατρέχοντας με ξεχωριστή επιμέλεια και σύνεση στην ανεύρεση και παράθεση των σωστών κάθε φορά πηγών και της ανάλογης βιβλιογραφίας, κάτι που και στην εργασία του αυτήν- παρά την «λευκωματική» της μορφή- φαίνεται να τον απασχόλησε σοβαρά. Ο Χάρης Παπαδάκης διακριβώνεται για μια ακόμη φορά ότι είναι σοβαρός συγγραφέας και μελετητής, που στηρίζεται συχνά σε σπάνιο αρχειακό υλικό- ανατρέχοντας, κάποτε, προς ανεύρεσή του εκατοντάδας χιλιόμετρα μακριά (Τυνησία Τουρκία, όπως από προσωπική πείρα είμαι σε θέση να γνωρίζω)- ενώ τα αρχεία των εφημερίδων και ειδικότερα τα φύλλα τής εφημερίδας τής Κυβέρνησης, φαίνεται να του είναι πάντοτε ιδιαίτερα οικεία και προσφιλή, τα οποία ως ικανότατος δικηγόρος με χαρακτηριστική άνεση και επιδεξιότητα διεξέρχεται και χρησιμοποιεί, όπως, ακριβώς, κάνει και στο παρόν «βιβλιολεύκωμά» του με τα φύλλα τής «Επίσημης Εφημερίδος της Κρητικής Πολιτείας» (Ε.Ε.Κ.Π.).
Ο συγγραφέας, πέραν των ανωτέρω, για τη συγγραφή τού παρουσιαζόμενου λευκώματος κατέφυγε και σε προφορικές μαρτυρίες από υπερήλικες γνώστες πολλών πραγμάτων τής εν λόγω περιοχής, ενώ το εξαιρετικά αξιόλογο και παντελώς άγνωστο στο ευρύτερο κοινό φωτογραφικό υλικό προέρχεται από κατοίκους, επίσης, της περιοχής και προσδίνει στο βιβλίο μιαν εξαιρετικά αξιόλογη όσο και αξιόπιστη ασπρόμαυρη εικόνα τού χώρου και της εποχής. Οι φωτογραφίες αναπαράγουν τόσο την ομορφιά τού τοπίου, όσο και τους ανθρώπους του και τις ποικίλες δραστηριότητές τους, με κυριότατη τον καιρό εκείνο δραστηριότητα- πάρεργο πάντως στις συνήθεις γεωργοκτηνοτροφικές τους ενασχολήσεις – το ψάρεμα.
Η προσπάθειά τού Χάρη Παπαδάκη υπήρξε φιλόπονη, εξαντλητική, συχνά επίπονη και αγωνιώδης. Για άλλη μια φορά συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τον εκλεκτό και δόκιμο συμπολίτη μας συγγραφέα και του ευχόμαστε να έχει υγεία και δύναμη, για να συνεχίζει τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά του στον χώρο των Ρεθεμνιώτικων Γραμμάτων, στα οποία τόσο μεγάλη και ουσιαστική είναι η μέχρι σήμερα συμβολή του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου