ΘΩΜΑΣ ΚΡΕΒΕΤΖΑΚΗΣ- ΧΑΡΗΣ ΣΤΡΑΤΙΔΑΚΗΣ * * * ΟΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ- ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

 


ΘΩΜΑΣ ΚΡΕΒΕΤΖΑΚΗΣ- ΧΑΡΗΣ ΣΤΡΑΤΙΔΑΚΗΣ 

 

 ΟΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ-

 ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

 

[Έκδοση Γραφοτεχνική Κρήτης, Ρέθυμνο 2020- 2022, σχ. 8ο (22 Χ 24), σσ. 320]

 

   ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

       www.ret-anadromes.blogspot.com

 

Θεωρώ γεγονός υψίστης σημασίας την καταγραφή της ιστορίας τού κάθε τόπου ξεχωριστά. Κάθε τέτοια καταγραφή- ακόμα και του μικρότερου οικιστικού χώρου της Ελλάδας- συνολικά ή πάνω σε μια ειδικότερη του τόπου θεματολογία, αποτελεί, οπωσδήποτε, γεγονός εξαιρετικής σημασίας, μεγίστη συνεισφορά και ουσιαστική συμβολή στην τοπική και, κατ’ επέκταση, και στη Γενική Ιστορία. Μακάρι να βρίσκονται οι κατάλληλοι, κάθε φορά, άνθρωποι, που θα σκύβουν με αγάπη πάνω από τα χωριά και τις πόλεις μας, για μια έστω και μικρή, αφετηριακή αποτύπωση της ιστορίας και του πολιτισμού τους, αν δεν είναι δυνατή μια συνολικά ουσιωδέστερη και επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση. Και κάτι τέτοιο, βέβαια, αποτελεί πράξη επίσημη και εξαιρετική που, σε καμιά περίπτωση, δε μπορεί να αποτιμηθεί με τους γνωστούς κανόνες της λογοτεχνικής και ιστορικής κριτικής, γι’ αυτό και, συνήθως, πραγματώνεται και υλοποιείται από ανθρώπους που οι ίδιοι κατάγονται από τον συγκεκριμένο τόπο που καταγράφουν, ώστε, σε τελική ανάλυση, η εργασία τους αυτή να αποτελεί καρπό εύχυμο και αρωματικό αγάπης ερωτικής για τον τόπο καταγωγής.

Ο γνωστός συμπολίτης και ιστορικός ερευνητής δρ Χάρης Στρατιδάκης χρόνια τώρα με προσεκτικά και υπεύθυνα βήματα προχωρεί με τον τρόπο αυτόν και δημιουργεί το γενικό ιστορικό και πολιτισμικό υπόβαθρο του Ρεθύμνου (πόλης και νομού) με μια σειρά σημαντικών και ετερόκλητων βιβλίων και εργασιών του, που αναφέρονται στην παιδεία, στα σπήλαια, στους τόπους ψυχαγωγίας, στην τροφή του Ρεθύμνου, στις πανδημίες κ.λπ., που, κάποια στιγμή, συνενούμενα όλα μαζί σε ένα σώμα, θα μπορέσουν να απαρτίσουν τη συνολική ιστορική και πολιτισμική εικόνα του Ρεθύμνου. Τελευταία, σχετική εργασία του έχουμε να απαριθμήσουμε το παρόν βιβλίο- λεύκωμα με τίτλο: «Οι Μετακινήσεις στο Ρέθυμνο- Τεκμήρια Συγκοινωνιακής Ιστορίας», που γνώρισε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας.

Το εν λόγω βιβλίο εκπονήθηκε από κοινού με τον Θωμά Κρεβετζάκη, γνωστό, επίσης, κοινωνικό, πολιτιστικό και πολιτικό παράγοντα του τόπου μας, φιλόλογο, δημοτικό σύμβουλο και αντιδήμαρχο καθημερινότητας, γνωστό για το πάθος και την ευαισθησία του για τα πολιτιστικά πράγματα του τόπου, Συντονιστή για μια δεκαετία του Κέντρου Νέων του Δήμου και εμψυχωτή και διευθυντή του φεστιβάλ «Ημέρες Ρεθύμνου».

Κοντά σ’ αυτά, όπως κι ο έτερος των συγγραφέων, Χάρης Στρατιδάκης, είναι κάτοχος και ενός σπουδαίου και σπάνιου για την πόλη μας φωτογραφικού υλικού, που αξιοποιήθηκε κατάλληλα στην παρουσιαζόμενη- ως εκ του σχήματος και του πλήθους των δημοσιευομένων φωτογραφιών- λευκωματική έκδοση, που, συνολικά, ούτε λίγο ούτε πολύ, έφτασε να αριθμεί περί τα 720 έγχρωμα- παρότι, βέβαια, εμφανής είναι η κυριαρχία του ασπρόμαυρου λόγω εποχής- φωτογραφικά, επιφυλλιδικά, ζωγραφικά, σχεδιαστικά και διαδικτυακά τεκμήρια, προερχόμενα, πέραν των συγγραφέων, και από πολλούς άλλους συλλέκτες της πόλης μας και από το διαδίκτυο. Αυτό το εξαιρετικής σημασίας απεικονιστικό υλικό χρησιμοποιείται με ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα και σχολιαζόμενο κατάλληλα από τους συγγραφείς καθίσταται ένα χρήσιμο και βασικό εργαλείο κατανόησης για τον αναγνώστη.

Η παρουσιαζόμενη έκδοση υπήρξε, περαιτέρω- όπως σημειώνει στον μεστό Πρόλογό του στο εν λόγω βιβλίο ο Δήμαρχος Ρεθύμνου κ. Γιώργος Μαρινάκης- ευτυχές αποτέλεσμα της αξιοποίησης κατά τον καλύτερο τρόπο μιας από τις δυνατότητες που προσφέρει στον Δήμο Ρεθύμνου η συμμετοχή του- ως εκπροσώπου της Χώρας μας- στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Civitas Destinations», το οποίο και χρηματοδότησε την έκδοση του πρωτότυπου αυτού βιβλίου- λευκώματος. Η αισθητική του, περαιτέρω, είναι, επίσης, μοναδική. Οι γραμματοσειρές, το σχήμα, το ιλουστρασιόν χαρτί των 130 γρ. και το σκληρό εξώφυλλο, για τα οποία φρόντισε επιμελώς η Γραφοτεχνική Κρήτης, ζωντανεύουν την έκδοση και την κάνουν ιδιαίτερα ευχάριστη και ελκυστική στην ανάγνωσή της.

Οι συγγραφείς εξετάζουν το θέμα πολλαπλώς και πολυτρόπως, ξεκινώντας ιστορικά από μια πολύ πρώιμη εποχή, από αυτά, κιόλας, τα παλαιολιθικά και μινωικά χρόνια, και παρακολουθώντας, στη συνέχεια, τις μετακινήσεις των ανθρώπων στην πόλη μας μέχρι τα βυζαντινά χρόνια και τη Βενετοκρατία και τη δημιουργία των πρώτων οδικών συστημάτων. Ταυτόχρονα εξετάζουν πώς τα νέα αυτά οδικά συστήματα επηρέασαν την ανάπτυξη των χωριών και των οικισμών από τους οποίους διέρχονταν.

Είναι φυσικό στις πρώτες ιστορικές περιόδους η εξέταση των μετακινήσεων, ως αργή που ήταν στην εξέλιξή της, να πραγματοποιείται ανά μεγάλα (σε βάθος εκατονταετιών) χρονικά διαστήματα, ενώ μετέπειτα, στα νεότερα χρόνια, που η εξέλιξη των μέσων μετακίνησης και η διαμόρφωση των νέων οδικών δικτύων πραγματοποιούνταν με ταχύτερους και πυκνότερους ρυθμούς, η εξέταση γίνεται ανά πολύ συντομότερα (σε βάθος δεκαετιών και λιγότερο) διαστήματα.

Βρίσκουμε θαυμάσια ρομαντική την περιγραφή της πόλης μας στη δεκαετία του ’50, που όσοι τη ζήσαμε εκείνη την προ-αυτοκινήτου εποχή, διατηρούμε μνήμες ακατάλυτες με πολύ διαφορετικές εικόνες και χρώματα. ήταν τότε που τα παιδιά παίζαμε ελεύθερα στους δρόμους χωρίς τον φόβο των αυτοκινήτων, που ήταν ελάχιστα και οι καταστηματάρχες στις αγορές τής πόλης έβγαζαν τις καρέκλες τους στους δρόμους και κουβέντιαζαν αντικριστά, απολαμβάνοντας τον ήλιο και τον καφέ τους, ενώ οι νοικοκυρές τους σκούπιζαν επιμελώς και νοιάζονταν γι’ αυτούς, θεωρώντας τους ως φυσική προέκταση και απαραίτητο εξάρτημα των σπιτικών τους.

Οι συγγραφείς παρακολουθούν, περαιτέρω, τις πρώτες διανοίξεις δρόμων επί Κρητικής Πολιτείας και μέχρι τα έτη 1950- 80, που έχουν, πλέον, διανοιχτεί οι περισσότεροι και κυριότεροι δρόμοι της πολιτείας, με προσδιορισμό, κάθε φορά, του ακριβούς χρόνου διάνοιξής τους, ενώ με εντυπωσιακή ακρίβεια καταγράφεται και το σύνολο των διαδρομών προς τις επαρχίες του νομού αλλά και προς τους γειτονικούς νομούς της Κρήτης. Ενδιαφέρουσα, πάντοτε, από καθαρά λαογραφική άποψη, βρίσκουμε την άφιξη στα χωριά μας του πρώτου αυτοκινήτου (λεωφορείου ή φορτηγού), μετά τη διάνοιξη, συνήθως σταδιακά, του δρόμου- με το σύστημα της υποχρεωτικής κοινοτικής εργασίας- και τη λυτρωτική, στη συνέχεια, συνένωσή τους με την πρωτεύουσα.

Και μπορεί, βέβαια, για τον νομό μας, η αυτοκίνηση να κατέχει την πρώτη θέση στις μετακινήσεις, όμως οι συγγραφείς με τον ίδιο ζήλο επεκτείνουν την έρευνά τους και μελετούν επιμελώς και επισταμένως και όλα τα άλλα είδη των διαχρονικών, ανά τους αιώνες, μετακινήσεων, όπως τις μετακινήσεις με τα πόδια, με τετράποδα και αργότερα και με ποδήλατα και μηχανές όλων των ειδών, με πλοία και αεροπλάνα, εξικνούμενοι μέχρι και σ’ αυτήν την τελευταία λέξη των σύγχρονων μετακινήσεων με ηλεκτρικά οχήματα και πατίνια, ενώ δεν παραλείπουν να αναφερθούν και σ’ αυτά, ακόμη, τα πολυαναμενόμενα και πολυσυζητημένα στις μέρες μας υδροπλάνα, που ακόμα δεν τα έχουμε δει. Η καταγραφή, ειδικά, των μετακινήσεων με τα πλοία γίνεται, συχνά, εξαντλητική στο θέμα των ακολουθούμενων διαδρομών, όπως, χαρακτηριστικά, με εκείνο τον εντυπωσιακό «μεγάλο» και «μικρό» γύρο της Κρήτης επί Κρητικής Πολιτείας.  

 Μετά απ’ όλα αυτά, θεωρούμε ότι οι συμπολίτες συγγραφείς Θωμάς Κρεβετζάκης και Χάρης Στρατιδάκης είναι άξιοι του «δικαίου επαίνου» της πολιτείας για όσα πολύτιμα μάς διέσωσαν με το βιβλίο τους αυτό, που αποτελεί, τωόντι, περισπούδαστη και κεφαλαιώδους σημασίας μελέτη για την πόλη μας και τον νομό.

Δεν υπάρχουν σχόλια: