Νικολάου Ι. Δερεδάκη
Ο Επίσκοπος Κισάμου
και Σελίνου Άνθιμος Λελεδάκης
1903- 1935
Κατά το αρχειακό υλικό
Του πρωτ.
Ιωάννου Λελεδάκη
(Ομιλία παρουσίασης του παραπάνω βιβλίου από τον Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, στον αύλειο χώρο
της Ι. Μονής Μυριοκεφάλων, την Κυριακή 13 Οκτωβρίου 2019)
Πολλοί συνέβαλαν στην εκδοτική κι
επιστημονική πληρότητα και καλαισθησία του παρουσιαζόμενου σήμερα πονήματος τού
κ. Νικολάου Ι. Δερεδάκη «Ο Επίσκοπος Κισάμου και Σελίνου Άνθιμος
Λελεδάκης 1903- 1935», όπως αυτό καθίσταται άμεσα φανερό τόσον από
το καλαίσθητο εξώφυλλο του βιβλίου όσο και από τα πολυπληθή Εισαγωγικά
Σημειώματα που ακολουθούν. Ιδιαίτερα, όμως, εξαίρεται, η συμβολή του αιδεσιμολ.
Πρωτοπρεσβυτέρου του Οικουμενικού Θρόνου π. Ιωάννου Λελεδάκη (φίλου
εκλεκτού και συγγενή εξ αγχιστείας), στο σπουδαίο αρχειακό υλικό του οποίου
στηρίχθηκε, εν πολλοίς, η συγγραφή του βιβλίου. Και είναι άξιος τιμής ο π.
Ιωάννης που είχε την επαινετέα αυτήν προνοητικότητα να συγκεντρώνει, χρόνια
τώρα, ως ακάματη μέλισσα το πολύτιμο αυτό αρχειακό υλικό, τιμώντας αφενός
τον μακαριστό ομοχώριο και συγγενή του λόγιο Ιεράρχη Άνθιμο Λελεδάκη και
υπηρετώντας, αφετέρου, με την πράξη του αυτήν, την παιδεία και τον πολιτισμό
του χωριού του, των Μυριοκεφάλων, για το οποίο είναι γνωστό το πόσον
ενδιαφέρεται εξήντα χρόνια, τώρα, που το διακονεί.
Μιας περιοχής παρθένας με ιδιαίτερο φυσικό κάλλος,
μεγάλη παράδοση και λαμπρά ιστορία, που με την Παναγία της την Αντιφωνήτρια σημαδεύει
κατ’ ευθείαν στον όσιο και μέγα ιεραπόστολο Ιωάννη τον Ξένο, που έλαχε να
καταστεί το πρότυπο και ο συνοδός της ζωής και τού τιμώμενου σήμερα Ιεράρχη,
που τον ακολουθούσε από τη γέννησή του στα Μυριοκέφαλα μέχρι την κοίμησή του
στο Καστέλλι, παρά την
ερημική περιοχή Ακτή (σημερινό Καβούσι),
πρώην κοινότητας Πλατάνου, όπου και ο Ιωάννης ο Ξένος έζησε ασκητικά μέχρι
το τέλος του οσιακού βίου του.
Από την άλλη, φιλοπρόοδος
και οτρηρός των Γραμμάτων και του πολιτισμού του τόπου μας εργάτης, ο εκλεκτός φίλος
και δάσκαλος κ. Νικόλαος Δερεδάκης είναι άξιος πολλών συγχαρητηρίων κι
ευχαριστιών, που ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα του π. Ιωάννου και στην προτροπή
του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Ευγενίου ανέλαβε προθύμως και έφερεν εις
πέρας τόσον επιτυχώς μιαν επιστημονικά άρτια, μεθοδική και εξαντλητική διαπραγμάτευση
του παρουσιαζομένου θέματος, που εκδόθηκε σε βιβλίο «τη αποφάσει», και πάλι, της
τοπικής μας Εκκλησίας και «χρήμασιν» της ενορίας Μυριοκεφάλων- η οποία δικαίως
σεμνύνεται για την γέννηση και την καταγωγή του βιογραφούμενου Ιεράρχη από την
επικράτειά της.
Νιώθω βαθιά μέσα μου την επιθυμία, στο σημείο αυτό, να
συγχαρώ, πρωτίστως και τους δύο παραπάνω καλούς φίλους, τον δάσκαλο Νίκο
Δερεδάκη και τον παπα- Γιάννη Λελεδάκη, για την κοινή αυτήν απόφασή τους να
αναδείξουν την προσωπικότητα και το έργο του μεγάλου αυτού λόγιου Ιεράρχη, του Ανθίμου
Λελεδάκη. Και αυτό, να είναι βέβαιοι, το έκαναν με πολλήν, ομολογουμένως,
επιτυχία και δεξιότητα και απόλυτα συναισθανόμενοι τη σημασία και σπουδαιότητα
του έργου τους αυτού! Μάζευε ο παπά Γιάννης σαν μέλισσα εργατική το πολύτιμο «μέλι»
και περίμενε στωικά την ευλογημένη εκείνη ώρα που θα συναντούσε στην τοπική
εφημερίδα «Ρέθεμνος» τον δάσκαλο Νίκο Δερεδάκη, προκειμένου να το πάρει στα
χέρια του και να το τιθασεύσει εξημερώνοντάς το και σχηματοποιώντας το
κατάλληλα στη θαυμάσια αυτήν έκδοση που κρατάμε στα χέρια μας.
Και δεν παρέμεινε ο παπα- Γιάννης στην περισυλλογή μόνο των
Αρχείων, αλλά επέμεινε και σε άλλες ενέργειες, που προσπόρισαν στο
Κειμηλιαρχείο της μονής Μυριοκεφάλων- που μόλις εγκαινιάσαμε- και νέα πολύτιμα
αποκτήματα του αοιδίμου Ιεράρχη. Ένα έργο και αυτό το τελευταίο, το
Κειμηλιαρχείο- που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία και με την πρωτοβουλία και
συμβολή, όπως και σε άλλες μονές της Μητροπόλεώς μας (Αρκαδίου, Μπαλή, Κουμπέ,
ενορίας Μελιδονίου κ.λπ), του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Ευγενίου,
φιλοπρόοδου και οτρηρού των Γραμμάτων εργάτη και των μοναστηριακών μας θησαυρών
ένθερμου φύλακα και προστάτη.
Έτσι, λοιπόν, κατόπιν παρακλήσεως του παπα- Γιάννη και ενεργειών
του προς τον μακαριστό θείο του αρχιμανδρίτη Άνθιμο Βαρδάκη- ο οποίος και την
είχε κληρονομήσει - περιήλθε η βιβλιοθήκη του αοίδιμου Ιεράρχη στην κυριότητα
της Ι. Μονής Μυριοκεφάλων, καθώς, εδώ, και- με τη βοήθεια του Σεβασμιωτάτου- και
η ποιμαντορική του ράβδος που, διά δωρεάς, είχε περιέλθει στον επίσκοπο Ολύμπου,
μακαριστό Άνθιμο, από τον αείμνηστο θείο του θεολόγο- Γυμνασιάρχη και δάσκαλό μας,
στα γυμνασιακά μας χρόνια, Κωνσταντίνο
Δρακωνάκη.
Και ήταν, κυρίες και κύριοι, η αγαστή αυτή και
αποτελεσματική των προαναφερθέντων πνευματική συνεργασία, ήταν, όμως, και αυτή
η δυναμική του Ιωάννου του Ξένου παρουσία (που σημάδεψε και επισφράγισε την ζωή
του Ανθίμου Λελεδάκη από την αρχή της, κιόλας, στα Μυριοκέφαλα, μέχρι το τέλος
της, στο Καστέλι), όπως και τη δική μου ζωή αρκετά χρόνια τώρα, που ασχολούμαι
ερευνητικά με τον Ιωάννη τον Ξένο- ήταν, λέγω, όλα αυτά που με ώθησαν κι εμένα να
λαχταρίσω να μπω στην όμορφη αυτήν κι εργατική κυψέλη, που έφερε στο φως της
δημοσιότητας το όμορφο τούτο βιβλίο και τόσα άλλα πράγματα, όταν με παρακάλεσε
ο παπα Γιάννης να αναλάβω την παρουσίασή του, προσθέτοντάς μου, μάλιστα,
δελεαστικά, ότι ήταν επιθυμία του Σεβασμιωτάτου!.... Ήταν, λοιπόν, όλα τα
παραπάνω, ναι! αλλά ήταν και κάτι άλλο ακόμα!... Η
περίπτωση του Ανθίμου Λελεδάκη, που μου θύμισε αυτόματα και την δική μου
περίπτωση με τον άλλο μεγάλο Ιεράρχη και μετέπειτα Πρωθιεράρχη Κρήτης, τον
αντιστασιακό Βασίλειο Μαρκάκη, που από τα Κεραμέ- το χωριό μου και μένα, παπά- Γιάννη-
καταγόμενος έφθασε επίσκοπος στη Μεσαρά, ακολουθώντας έναν βίο- κατά τον
πλουτάρχειο λόγο- ακριβώς «παράλληλο» σε όλα, μα ναι σε όλα, με τον σήμερα
τιμώμενο Ιεράρχη Άνθιμο Λελεδάκη. στο ήθος, στη δράση, στην εργατικότητα, στο πνεύμα ταπείνωσης, θυσίας
και προσφοράς.
Ήταν
φαίνεται χαρακτηριστικό γνώρισμα των πρώτων εκείνων χρόνων της αυτονομίας και
εθνικής ημών των Κρητών ελευθερίας να δραστηριοποιούνται κατά τρόπον παρόμοιον τόσον
οι Ιεράρχες της, όσο και ο απλός κρητικός λαός, σε μιαν εποχή
επανευαγγελισμού και αναδιοργανώσεως για την Εκκλησία και την πολιτεία της
Κρήτης αμέσως μετά την μακρά νύχτα
της Τουρκοκρατίας. Γιατί και οι δυο άνδρες
έζησαν και δραστηριοποιήθηκαν, ως Ιεράρχες, τα ίδια, ακριβώς, χρόνια και ο βίος
τους ακολουθεί μιαν απίστευτη ομοιότητα, που δεν με αφήνει διηγούμενος τα του
βίου του Ανθίμου Λελεδάκη να μην αναφερθώ ταυτόχρονα και σε κάποιες πτυχές και
χαρακτηριστικές ομοιότητες προς τον βίο και τη δράση και του Βασιλείου Μαρκάκη!
Μ’ έναν σμπάρο δυο… τριγώνια, κατά που λέει ο λαός!!
Έτσι, εργάσθηκαν
και οι δύο, στα πρώτα ιερατικά τους χρόνια, σε ενορίες των Αθηνών . στην Παναγία της Ρόμβης, κοντά στον Μητροπολιτικό ναό
Αθηνών ο Άνθιμος, στον Άγιο Κωνσταντίνο Ομονοίας ο Βασίλειος, διετέλεσαν και οι
δύο καθηγητές στο Ρέθυμνο, πριν την εις επίσκοπον χειροτονία τους. στο Ημιγυμνάσιο και Ανώτερο Παρθεναγωγείο Ρεθύμνου ο
Άνθιμος, στη Σχολή του Αγίου Πνεύματος, της Ι. Μονής Πρέβελη, ο Βασίλειος. Ο
ένας χειροτονείται εις επίσκοπον, ο Βασίλειος, το έτος 1902, ο άλλος, ο Άνθιμος,
το αμέσως επόμενο έτος 1903. Χειροτονούνται και οι δύο στον Μητροπολιτικό ναό
του Αγίου Μηνά στο Ηράκλειο, από τον Κρήτης Ευμένιο Ξηρουδάκη (πνευματικό
πατέρα του Βασιλείου), ενώ στη χειροτονία του Ανθίμου μετέχει και ο, πριν ένα,
μόλις, έτος, χειροτονηθείς εις επίσκοπον, Αρκαδίας Βασίλειος.
Ακολουθεί ο ένθεος ζήλος αμφότερων των νεοτάτων, τον καιρό εκείνο, επισκόπων «ν’ αναδειχθούν εν τη πιστή και ευόρκω επιτελέσει των εμπεπιστευμένων αυτοίς καθηκόντων». Αγοράζουν και οι δύο, ιδίαις δαπάναις, εκτάσεις σε πρώην οθωμανικά νεκροταφεία (αυτό σημαίνει η θέση Μεζαρλίκια και στην περίπτωση του Ανθίμου) και ανεγείρουν πανομοιότυπα, από αρχιτεκτονική άποψη, επισκοπικά μέγαρα (διώροφα και τα δύο, με εκτεταμένους γύρω τους κήπους οπωροφόρων). Αφιερώνουν ολόκληρη τη ζωή τους διά της αγάπης και του εξυπηρετικού πνεύματος και της ακάματης εργατικότητάς τους στα κοινωνικά έργα και, μάλιστα, στην εκκλησιαστική και αγροτική προσφορά, ο Βασίλειος, με την ίδρυση και ανέγερση της περίφημης παρά την Γόρτυνα Γεωργικής Σχολής, που συνέτεινε στην ανάπτυξη τόσο της επισκοπικής περιφέρειάς του, της εξαιρετικά εύφορης και γόνιμης Μεσαράς, όσο και ολόκληρης της Κρήτης. Παρόμοια και ο Άνθιμος Λελεδάκης, έργο για το οποίο θα μπορούσε απεριόριστα να καυχηθεί είχε να επιδείξει την Ανωτέρα Πρακτική Σχολή Θηλέων στην Κίσαμο «το κάλλιστον- όπως μας λέγει ο ίδιος- έργον όπερ εις τας εμπνεύσεις της Ριζαρείου Σχολής οφείλω και όπερ υπό της θείας χάριτος ενδυναμωθείς έχω να επιδείξω». Πρόκειται για το πρώτο ανώτερο πρακτικό παρθεναγωγείο που ιδρύθηκε στην Κρήτη, το μοναδικό εφάμιλλο με αντίστοιχα ιδρύματα στην Ευρώπη. Προς τούτο, συνεχίζει ο Άνθιμος Λελεδάκης: «η εν Καστελλίω ημετέρα επαγγελματική και οικοκυρική Σχολή εκηρύχθη Παγκρήτιος Σχολή, προωρισμένη να γαλουχή εις τους κόλπους αυτής ου μόνον ενορίας των επαρχιών Κισσάμου και Σελίνου, αλλά και άλλων μερών της ημετέρας πατρίδος». Η Σχολή ήταν πλήρως εξοπλισμένη με θρανία, πίνακες, μαγειρικά σκεύη, ραπτομηχανές, αργαλειούς και οτιδήποτε άλλο θεωρούνταν απαραίτητο για μια πρακτική σχολή θηλέων, «ώστε αι εκ της Σχολής απόφοιτοι να έχωσι πάντα τα εφόδια, άτινα πρέπει να κατέχη πάσα κόρη του λαού ως οικοκυρά και ως μήτηρ».
Σεμνά και αθόρυβα και χωρίς επιδείξεις εκτελούσαν,
περαιτέρω, αμφότεροι οι επίσκοποι το χρέος τους προς την κοινωνία, λουσμένοι
από το φως της δικής τους δημιουργίας της ησυχασμένης και καθαρής συνείδησής
τους. Πολλοί θυμούνται τον Άνθιμο με το τσαπί στο χέρι στο χτίσιμο του
Παρθενώνα, όπως βεβαιώνεται σε νεκρολογία στον τύπο της εποχής από κάτοικο του
Καστελλίου. Παρόμοια και με τον Βασίλειο πολλοί τον ενθυμούνται με τις θημωνιές
στα χέρια να βοηθά τους εργάτες πάνω στην αλωνιστική μηχανή Μarshall, κατά την περίοδο του
αλωνισμού (υπάρχουν, προς τούτο, και σχετικές φωτογραφίες). Και οι δυο τους
αισθάνονταν σαν σκαπανείς που ανοίγουν διάπλατα τον δρόμο, για να περάσει ο
ειρηνικός στρατός των προοδευτικών κοινωνικών κατακτήσεων. Η σπουδαιότητα του
έργου τους τούς εφλόγιζε και τους τόνωνε, κυριολεκτικά τους ενθουσίαζε!
Ευγνώμονες
και οι δύο αφήνουν, στο τέλος του βίου τους, μεγάλα ποσά στις μητέρες και τροφούς
τους, κατά τα χρόνια των σπουδών τους στην Αθήνα και τη Χάλκη, αντίστοιχα. ο Άνθιμος στη Ριζάρειο
Σχολή (Κληροδότημα Ανθίμου Λελεδάκη) και ο Βασίλειος στην Ι. Μονή του Πρέβελη,
ενώ δεν παραλείπουν, και οι δύο, να αφήσουν την ιδιόχειρη Διαθήκη τους, κατά το
παράδειγμα του οσίου Κυρ Ιωάννου του Ξένου, μέντορος του πρώτου, του Ανθίμου, συνετού
φίλου και συμβούλου του.
Εντυπωσιακό,
πάντως και ιδιαίτερα συγκινητικό θεωρούμε και το ενδιαφέρον και των δύο ανδρών
προς τα χωριά γέννησής τους, που να δικαιολογείται, σήμερα, απόλυτα το στήσιμο
της προτομής τους σε αμφότερα. Ιδιαίτερα ο σήμερα τιμώμενος Άνθιμος Λελεδάκης
το έτος 1913 ίδρυσε «επί θέσεως ορατής και περιβλέπτου των Μυριοκεφάλων
ευρύχωρα και ευάερα αρρένων και θηλέων εκπαιδευτήρια», που κατασκευάστηκαν
σε χώρο έναντι της εισόδου της Μονής της Αντιφωνήτριας. Μάλιστα, το 1913 το
διτάξιο δημοτικό σχολείο Μυριοκεφάλων προήχθη σε ανώτερο μικτό με έξι τάξεις,
αντί των τεσσάρων που είχαν τα υπόλοιπα δημοτικά σχολεία της κρητικής υπαίθρου.
Τέλος, σημαντικά έργα του Ανθίμου Λελεδάκη
υπήρξαν και η ίδρυση της προαναφερθείσας Ι. Μονής Ζωοδόχου Πηγής Παρθενώνος,
η Ανωτέρα Ενοριακή Επιτροπεία, η Σχολή Βυζαντινής Μουσικής, η Σχολή
Αγιογραφίας, το Γυμνάσιο Καστελλίου και οι υπέρ τους είκοσι
βυζαντινού ρυθμού ναοί, που ανεγέρθηκαν στην επισκοπική του παροικία κατά τα
χρόνια της αρχιερατείας του, καθώς και η εκ βάθρων ανακαίνιση του καθεδρικού
ναού του αγίου Σπυρίδωνος και της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Καστελλίου.
Στα
έκτακτης, πάντως, σπουδαιότητας έργα του θα συγκαταλέξω και την Ακολουθία που
συνέταξε «του Οσίου και θεοφόρου πατρός ημών Κυρ Ιωάννου του εν Κρήτη
λάμψαντος, μετά του βίου και της πολιτείας αυτού», από το λεγόμενο χειρόγραφο των Μυριοκεφάλων, που την εξέδωσε το έτος 1922, στα
Χανιά, με υπομνηματισμό «του ευπαιδεύτου και ευλαβούς εφημερίου
Τοπολίων Βασιλείου Μπλαβάκη, Μεγάλου Οικονόμου και Αρχιερατικού Επιτρόπου»,
ο οποίος είχε ασχοληθεί περί την τιμή του Αγίου και τον ναό του στην Ακτή, της
Δυτικής Κρήτης (Μεσόγεια). Να σημειώσουμε ότι το εν λόγω χειρόγραφο των
Μυριοκεφάλων έχει, σήμερα, απολεσθεί. Μας γίνεται δε γνωστό μόνο μέσα από την
σχολιασμένη αυτήν ακολουθία του Λελεδάκη.
Με την ακολουθία του αυτήν ο επίσκοπος Άνθιμος
Λελεδάκης είναι γεγονός ότι κατέστη το αγκωνάρι κι ο ακρογωνιαίος λίθος πάνω
στον οποίο στηρίχθηκε η μόνη θεολογικά και εκκλησιολογικά ορθή άποψη σχετικά με
το διαβόητο θέμα της ταύτισης του Αγίου Ιωάννου του Ξένου με τον Ιωάννη τον
Ερημίτη του Γουβερνέττου. Ο Λελεδάκης, στην εν λόγω Ἀκολουθία του γιά τόν όσιο Ἰωάννη
τόν Ξένο, οὐδόλως φαίνεται να συγχέει ἤ να ταυτίζει τούς δύο Ἁγίους (Ξένο και
Ερημίτη), αντίθετα από το τραγικό παράδειγμα και τη διδασκαλία του αείμνηστου
Καθηγητή Νικολάου Τωμαδάκη, ο οποίος, ως γνωστόν, δεχόταν την απόλυτη ταύτιση
των δύο Αγίων και με τό κύρος, είναι
γεγονός, τῆς ἐπιστημονικῆς παρουσίας και προσωπικότητάς του, τό ἐντυπωσιακό ἔργο
τοῦ ὁποίου, στό θέμα τῆς ταύτισης τῶν δύο Ἁγίων, δέν τίθεται εὔκολα σέ κριτική,
επηρέασε, δυστυχώς, και πολλούς άλλους θεολόγους και ερευνητές. Σήμερα το θέμα
αυτό διά της Αρχαιολογικής επιστήμης έχει επιλυθεί, πλέον, οριστικά,
δικαιώνοντας απόλυτα την άποψη του επισκόπου Ανθίμου Λελεδάκη.
Ο Άνθιμος
Λελεδάκης με την ακολουθία του αυτήν για τον όσιο Ιωάννη τον Ξένο καθίσταται,
περαιτέρω, πηγή ακένωτος πρωτότυπων πληροφοριών και ειδήσεων για τον αγαπημένο
του Άγιο. Έτσι, όπως μας λέγει, από το γεγονός «των
επιταγών και συστάσεων προς τον Ιωάννη τον Ξένο της ακουσθείσης μυστηριώδους εκείνης
θείας φωνής», προέρχεται το
όνομα της Θεοτόκου «Παναγία η Αντιφωνήτρια», ενώ σπουδαιότατες και μοναδικές
καθίστανται και οι πληροφορίες που μας παρέχει για το σπουδαίο και αινιγματικό
τοπωνύμιο Μέλικας της Διαθήκης του Οσίου, που παρέσυρε τον Τωμαδάκη,
για τον άγιο Γεώργιο τον
Οψαροπιάστη της Πηγής, για
την αρπαγή της κάρας του Οσίου από τον άρχοντα των Τσουρουνιανών και για τη μεταφορά των σεπτών λειψάνων του στην
Κέρκυρα.
Μετά
την προσέγγιση που είχαμε, μέχρι το σημείο αυτό, στους συντελεστές του όμορφου
αυτού βιβλίου και στο έργο του επισκόπου Λελεδάκη, χρέος μου, θεωρώ, στο σημείο
αυτό, να προσεγγίσω ειδικότερα- με δυο μόνο λόγια- και αυτό το ίδιο το βιβλίο.
Το εύρος των φιλότιμων ερευνών του συγγραφέα διαφαίνεται από τους αρχειακούς
χώρους που επισκέφθηκε στη διάρκεια της συγγραφής του και τη βιβλιογραφία (άρθρα,
βιβλία, εφημερίδες, ιστοσελίδες και συνεντεύξεις) που χρησιμοποίησε.
Πρωτοτυπώντας και ακολουθώντας τη συγχρονική και διαχρονική μέθοδο ιστορικής έρευνας
ο συγγραφέας παραθέτει, αρχικά, πολυσέλιδο (εξ είκοσι μία σελίδων) συνοπτικό
διάγραμμα της εποχής του Ιεράρχη από το 1860 (έτος γεννήσεώς του) μέχρι το 1935
(έτος θανάτου του), όπου παρακολουθεί- με σύντομες αλλά σαφείς περιληπτικές
αποδόσεις- τα κατ’ έτος λαμβάνοντα χώραν, όλα αυτά τα χρόνια, ιστορικά
γεγονότα.
Στη συνέχεια, μετέρχεται στην κατά θέμα λεπτομερή
παρουσίαση των πολυάριθμων πτυχών του βίου και των πληθωρικών αρετών του
Ιεράρχη. Από τη γέννησή του και τις σπουδές του στη Ριζάρειο Σχολή της Αθήνας,
όπου είχε την ευλογία (ναι την ευλογία!!) να ευρεθεί κάτω από τη φωτισμένη σκιά
του Πενταπόλεως αγίου Νεκταρίου, ως διευθυντού της Σχολής, και, μάλιστα, να
λάβει κτήμα ἐς αεί την ευχή του αλλά και το ευμενέστατο και «ιδίαις χερσίν»
γραμμένο συστατικό σημείωμά του, στο οποίο ο Άγιος συνιστά προς το πολυμελές
συμβούλιο της Ριζαρείου Σχολής όπως προτείνει την επέκταση της υποτροφίας του
Ανθίμου και κατά τη φοίτηση του στη Θεολογική Σχολή, με την ιδιαζόντως εύστοχη
παρατήρηση και διαβεβαίωσή του ότι ο μαθητής και παιδονόμος της Σχολής, Άνθιμος
Λελεδάκης, «θέλει αναδειχθεί ωφέλιμος τη Εκκλησία». Και, φυσικά, ο Άγιος
Νεκτάριος στην παρατήρησή του αυτήν δεν έπεσε καθόλου έξω!...
Το
παρουσιαζόμενο, όμως, βιβλίο έχει και μιαν ακόμα πρωτοτυπία να παρουσιάσει. το κάθε θέμα που πραγματεύεται το παρακολουθεί- θα
έλεγα κατά τον τρόπο του Ομήρου- εξετάζοντάς το, δηλαδή, ικανοποιητικά και απ’
όλες τις πλευρές. οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και παραθέτοντάς μας
πλούσια στοιχεία, με κάθε λεπτομέρεια, γύρω από τον χώρο και τον χρόνο (τον χωροχρόνο),
στον οποίο έδρασε το κάθε πρόσωπο ή συνετελέσθη το κάθε γεγονός.
Έτσι, προκειμένου να καταγράψει τα γεγονότα της
ταραχώδους εκείνης- πολιτικά και εκκλησιαστικά- εποχής της Κρητικής Πολιτείας-
όταν εξελέγετο επίσκοπος Κισάμου και Σελίνου ο Άνθιμος Λελεδάκης- και των
οξυμένων σχέσεων Υπάτου Αρμοστή και Βενιζέλου, καταφεύγει σε πλήρεις καταγραφές
των συμβάντων της περιόδου, ενώ σε ειδικές σελίδες (με ειδικού χρώματος χαρτί),
παραθέτει πλήρη βιογραφικά και λοιπά στοιχεία των εκκλησιαστικών και πολιτικών
προσώπων που παρουσίασαν δράση και συμμετοχή στα περιγραφόμενα γεγονότα.
Στη συνέχεια, προκειμένου ο συγγραφέας να εγκαταστήσει
τον Άνθιμο Λελεδάκη στη νέα του επισκοπική περιφέρεια, στο Καστέλλι, προβαίνει πρώτα
και προετοιμάζει τον χώρο με μια σφαιρική και αρκετά λεπτομερειακή ενημέρωση
του αναγνώστη γύρω από τον εν λόγω τόπο και την επισκοπή του και τη
δημογραφική, πολιτική, πολιτιστική και εκκλησιαστική εν γένει ταυτότητα του. Και
το ίδιο κάνει και σε πολλές άλλες περιπτώσεις.
Κυρίες και κύριοι,
Για όλα αυτά, οι κοπιάσαντες για το παρόν βιβλίο
και ο συγγραφέας του, καλός φίλος και δάσκαλος, Νίκος Δερεδάκης, είναι
αληθινά άξιοι του «δικαίου επαίνου» αλλά και της αγάπης όλων μας και γι’ αυτό το
νέο πόνημά τους, που αποτελεί, τωόντι, περισπούδαστη και κεφαλαιώδους σημασίας
μελέτη για το τόπο και για την Εκκλησία του Ρεθύμνου και της Κρήτης γενικότερα.
Χωρίς κανένα δισταγμό, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το φωτισμένο ενδιαφέρον
ορισμένων ανθρώπων, το γνήσιο συναίσθημα ευθύνης του καθενός μας απέναντι στους
συμπολίτες του, η ολοπρόθυμη συνεργασία με τους άλλους για ανώτερους σκοπούς
και ιδανικά αποτελούν την ασφαλέστερη δικλείδα για την προαγωγή και ιστορική
και πνευματική ανάπτυξη και καταξίωση ενός τόπου.
Σεβασμιώτατε, άγιε Ρεθύμνης, κ. Ευγένιε
Ο Άνθιμος Λελεδάκης ανήκει, ασφαλώς, στη
χορεία των διαπρεπών εκείνων ανδρών που επιθέτουν ανεξίτηλη τη σφραγίδα του
δημιουργικού έργου τους στο πεδίο της καθόλου δραστηριότητάς τους. Το μυστικό
της ευλογημένης και πολύτιμης αυτής προσφοράς του πρέπει να αναζητηθεί στην
προικισμένη με εξαίρετα πνευματικά χαρίσματα προσωπικότητά του, αλλά προπάντων,
και, κυρίως, στο γεγονός ότι τα φυσικά αυτού προσόντα και οι αρετές του
συνυφαίνονται στον ψυχικό του κόσμο και συνυπάρχουν με τη ζώσα πίστη του στον
Χριστό και το Ευαγγέλιό Του, διά της οποίας το έργο μεταβάλλεται σε αποστολή,
στην οποία και αφιέρωσεν ολόκληρη τη ζωή του διά της
αγάπης και του εξυπηρετικού πνεύματος και της ακάματης εργατικότητάς του στα
κοινωνικά έργα και, μάλιστα, στην εκκλησιαστική και εκπαιδευτική προσφορά του
τόπου, που συνέτεινε στην ανάπτυξη τόσο της επισκοπικής περιφέρειάς του όσο και
ολόκληρης της Κρήτης.
Σας ευχαριστώ από καρδιάς όλους, και ας είναι η μνήμη του αιωνία!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου